مدیریت منابع انسانی و فناوری اطلاعات

با ورود پیدا کردن فناوری اطلاعات به سازمان، عملکردهای مدیریت منابع انسانی دستخوش تغییراتی می‌شود. این تغییر و تحولات در صورتی موثر است که در شروع عملکردهایی را که it امکان انجام آن را دارد، شناسایی کنیم و اساس نمایش این فعالیت‌ها را فراهم آوریم. در پی آن مدیریت منابع انسانی با شرایط جدید آشنا شده و تا بتواند با بهره گیری از ظرفیت‌هایی که فناوری اطلاعات قادر به انجام ان است، سبب بالا بردن عملکرد منابع انسانی سازمان شود.

در مقاله مدیریت منابع انسانی و فناوری اطلاعات تاریخچه کوتاهی از هر دو موضوع فناوری اطلاعات و مدیریت منابع انسانی گفته شده است. سپس تاثیر و پیامدهای فناوری اطلاعات بر عملکردهای مدیریت منابع انسانی را مختصر و مفید توضیح می‌دهیم.

مقدمه

در طول تاریخ پیدایش تکنولوژی‌های مختلف هیچ نوع فناوری قادر نبوده مانند فناوری اطلاعات، در میان رشته‌های مختلف ارتباط برقرار نماید. فناوری اطلاعات به عنوان یک ارتباط دهنده تمامی علوم را دربر می‌گیرد تا بتواند اطلاعات مورد نیاز کارشناسان، صنایع، سازمان‌ها و تمام مردم در بخش‌های متنوع جامعه را در حداقل زمان و به نحوی شایسته فراهم کند. به شکلی که در عصر امروز فناوری اطلاعات حدود کشورهای دنیا را طی می‌کند و ملت‌ها را در یک جامعه جهانی در کنار هم قرار می‌دهد.

به کارگیری درست و به جا فناوری اطلاعات نه تنها آینده زندگی بشر را بسیار بهتر می‌کند، بلکه مشکلات ایجاد شده توسط تکنولوژی ‌های قبل را نیز اصلاح می‌کند .

با ارتباط مدیریت منابع انسانی و فناوری اطلاعات، هر فرد و جامعه ای که با شناخت بالاتر، اهداف مشخص تر وارد شود فرصت دارد از این تکنولوژی بهتر استفاده کند. در بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جهان نقش وسیعی تری ایفا کند. به طور کلی it همراه با المان‌های خود تغییرات شگرفی در شرکت‌ها و سازمان‌ها به وجود آورده است. این تحولات به شکلی بوده است که عملکرد کلی این شرکت‌ها به طور کامل تحت تاثیر آن بوده است.

مدیریت منابع انسانی به خاطر نقش وسیعی که در سازمان ایفا می‌کند به نوبه خود تاثیر گذار از این تغییرات است. باید با بازبینی و شناخت نقش فناوری اطلاعات در روند مدیریت منابع انسانی زمینه ساز تشخیص، گزینش، استخدام، آموزش و استفاده بهینه از منابع انسانی در سازمان باشیم.

2- تعاریف مدیریت منابع انسانی و فناوری اطلاعات

2- 1- فناوری اطلاعات

تعدادی از کارشناسان عرصه فناوری اطلاعات را به عنوان جمع آوری، سازماندهی، ذخیره و انتشار اطلاعات، از جمله داده‌های صوتی، تصویری، متن یا عدد می‌دانند با به کارگیری ابزار مخابراتی و رایانه ای.

2-2- مدیریت منابع انسانی

هر کدام از جنبه‌های متفاوت نظری در بخش مدیریت، تعریف‌های متفاوتی از مدیریت منابع انسانی نمایش داده اند:

• مدیریت منابع انسانی به معنی تشخیص، انتخاب نمودن، تربیت و پرورش نیروی انسانی سازمان درجهت رسیدن به اهداف سازمان تشریح کرده اند.

• مدیریت منابع انسانی از جمله وظایف اصلی مدیریت در هر سازمان محسوب می‌شود و تمامی مدیران درسطح‌های مختلف سازمانی به گونه‌ای از این مسئولیت برخوردار می‌باشند.

• منظور از مدیریت منابع انسانی، خط مشی‌ها و فعالیت‌های مورد نیاز به منظور اجرای بخشی از وظایف مدیریت است. این وظایف به فعالیت کارکنان وابسته است. به خصوص برای یافتن کارمند، آموزش دادن آنها، سنجش عملکرد و …

2-3- عملکردهای مدیریت منابع انسانی

هر سازمان با مکاتب مختلف موضوع‌های متفاوتی را عملکردهای مدیریت منابع انسانی در نظر دارد از جمله آن عملکردها: تجزیه و تحلیل شغل، برنامه ریزی منابع انسانی، کارمندیابی و فرآیند گزینش کارمند، همگانی کردن منابع انسانی، آموزش کارمندان، ارزشیابی عملکرد و…

2-4- نقش

«نقش» را در قالب دیدگاهی از ساختار اجتماعی، یک موقعیت اجتماعی می‌توان گفت که دارای مجموعه یی از این خصوصیات مانند کیفیت‌های شخصی و فعالیت می‌باشد.

در مقاله مدیریت منابع انسانی و فناوری اطلاعات منظور از «نقش فناوری اطلاعات»، مجموعه فعالیت‌هایی است که فناوری اطلاعات پس از ورود پیدا کردن به سازمان توانایی انجام ان را در مورد هر یک از عملکردهای مدیریت منابع انسانی پیدا کرد.

3- تاریخچه مدیریت منابع انسانی و فناوری اطلاعات

با ملاحظه به اینکه آنالیز ارتباط بین دو فضای مدیریت منابع انسانی و فناوری اطلاعات شکل می‌گیرد در نتیجه در توضیح تاریخچه از هر دو مورد توضیحاتی گفته شود.

3-1- تاریخچه پیدایش مدیریت منابع انسانی

فاکتورهای فراوانی در شکل گیری مدیریت منابع انسانی و فناوری اطلاعات موثر هستند. از زمان‌های بسیار قدیم که انسان‌ها به صورت گروهی و دسته جمعی زندگی می‌کرد، در زمان تقسیم کارها و درآمد آن ضوابط خاصی حکم فرما بود.عوامل ظهور پیدایش اداره امور کارکنان به شکل یک بخش مستقل :

• شروع انقلاب صنعتی در سال 1760

• نهضت کارگری در سال 1842

• نهضت مدیریت علمی در سال 1885

• روانشناسی صنعتی سال 1890 تا 1900

• کارشناسان در عرصه امور نیروی انسانی 1880 تا 1920

• مکتب روابط انسانی

با گذشت زمان و با آمدن ماشین به جای انسان، بسیاری از افراد در یک مکان محدود مشغول به کار شدند. در نتیجه  جهت تنظیم زمان کاری، روابط بین کارگر و کارفرما، محاسبه حقوق، انتظارات کارفرمایان و کارگران از یکدیگر، تشکیل ائتلاف ها و اتحادیه ها، اداره امور کارکنان رشد و توسعه یافت. در نهایت پس از طی مراحل فوق مدیریت منابع انسانی به صورت امروزی مطرح شد.

3-2- تاریخچه پیدایش و تحول مدیریت منابع انسانی و فناوری اطلاعات

فناوری اطلاعات به عنوان مجموعه ای از ابزارها و سیستم‌ها به منظور جمع‌آوری داده، سازماندهی، ذخیره و اشاعه آن.

تکنولوژی نوین اطلاعات یعنی فناوری اطلاعات که بر اساس الکترونیک است. قدمت این نوع تکنولوژی به دهه 1940 برمی‌گردد. ساخت اولین کامپیوتر که قابلیت برنامه ریزی دارد و یک ترانزیستور که منشاء میکرو الکترونیک محسوب می‌شد.

4-نقش it در کارکردهای مدیریت منابع انسانی

در این دوره فناوری اطلاعات می‌توان به عنوان یکی از تکنولوژی‌های نوین که توسط بشر اختراع شده دانست. نه تنها خود ای تکنولوژی بسیار متحول شده است بلکه در تمامی جنبه‌ها نیز تاثیرگذار بوده است. از مهمترین بخش‌هایی که فناوری اطلاعات با ورود پیدا کردن به سازمان به شدت تاثیرگذار بوده است، بخش منابع انسانی است.

4-1- عملکردهای مدیریت منابع انسانی

براساس تحقیقات صورت گرفته مدیریت منابع انسانی در هر یک از عرصه‌های جذب نیرو، به کارگیری کارکنان، نگهداری و … وظایفی برعهده دارد.

– نظارت بر استخدام

– تجزیه و تحلیل و بررسی شغل

– برنامه ریزی به منظور فراهم کردن نیروی انسانی مورد نیاز سازمان

– کارمندیابی

– گزینش و استخدام کردن بهترین عضو برای عهده داری وظایف

– طراحی و تنظیم برنامه‌هایی که ورود کارکنان جدید به سازمان را آسان تر می‌کند و در یاافتن جایگاه صحیح سازمانی و اجتماعی خود کمک می‌کند.

– آموزش کارکنان

– تربیت مدیر

– طراحی سیستم‌های ارزشیابی عملکرد، میزان پاداش، میزان حقوق و دستمزد، شکایت‌ها، ایمنی و بهداشت

شکل 2- عملکردها (وظایف)ی مدیریت منابع انسانی

4-2- نقش‌های فناوری اطلاعات در هر یک از عملکردهای مدیریت منابع انسانی:

داخل شدن و به کارگیری فناوری اطلاعات در سازمان در بخش‌های متفاوت عملکردهای ویژه خود را خواهد داشت. در بخش منابع انسانی و عملکردهای آن امکان ایفای نقش‌های فراوانی به منظور انجام بهتر وظایف دارد.

با به کارگیری فناوری اطلاعات در هر بخش، زمینه‌های لازم به منظور شناسایی کردن، انتخاب استخدام، آموزش و استفاده بهینه و شایسته منابع انسانی به وجود می‌آید. در نهایت ارتقاء عملکرد منابع انسانی را به دنبال خواهد داشت. تعدادی ار نتایج استفاده از فناوری اطلاعات در عملکردهای مختلف مدیریت منابع انسانی:

• دقت در انجام عملکرد

• سرعت در انجام عملکرد

• شفافیت در سیستم

• جامعیت در طراحی سیستم

• آگاهی وسیع و به موقع با به کارگیری از شبکه‌های اینترنت و اینترانت

• ارزیابی دقیق و سریع

• اعلام بازخورد به موقع

• اجرای فعالیت‌های تکراری به وسیله سیستم‌های سخت افزاری

• کنترل و ارزیابی نامحسوس

• برقراری عدالت

• برقراری نظم بیشتر و …

تغییر درساختار سازمانی از طریق فناوری اطلاعات

سازمان‌ها برای این که با محیط اطرافشان هماهنگ باشند، مجبور به تغییر هستند. هدف نهایی سازمان‌ها از این تغییر یک جنبه راهبردی و استراتژیک است. سازمان به وسیله مطابقت با محیط عملکرد ماندگاری، رشـد و پیشرفت را ضمانت می‌کند. با توجه به این ساختار سازمانی در مورد این موضوع نقشی اساسی دارد. فناوری اطلاعات نقش بسیار به سزایی در تحولات سازمان دارد. با گذشت زمان ابزارهایی که سازمان‌ها جهت فعالیت‌ها استفاده می‌کنند تغییر می‌کند. امروزه شاید به سختی قادر باشیم سازمانی را پیدا کنیم که از فاکس و رایانه برای امور خود بهره نبرد.

ترقی در فناوری اطلاعات یعنی که اطلاعات بیشتری در سازمان‌ها گردآوری شده و گردش آن نیز با سرعت بیشتری بوده است. بسیاری از روال دستی قدیمی کاملا ماشینی شده است. این تغییرات موجب تحولات مهمی در ساختار شغلی و تخصصی کارمندان گردیده است.

تعدادی از موضوعات که فناوری اطلاعات سبب تغییر فرآیندهای سازمان می شود:

• موجب ماشینی شدن و سرعت بالای فرآیندها می‌شود..

• کسب و کارهای مجازی و همکاری های راه دور را امکان پذیر می‌نماید.

• ارتباطات را افزایش داده و موجب ایجاد بازخورد فوری می‌گردد.

• موجب ایجاد، توزیع، مدیریت موثر و هوشمندانه دانش می شود.

• محاسبات را آسان و به صورت سریع و گسترده انجام می‌دهد.

• اطلاعات را در بخش‌های مختلف سازمان به اشتراک گذاری می‌کند

اثرات این فناوری ، ساختار را به نوعی متحول می‌سازد که با شکل امروزی آن کاملا فرق دارد. ساختار سازمانی مناسب با پیشرفت فناوری‌ها، توان مدیریت را در به دست آوردن ماموریت‌ها و اهداف راهبردی بیشتر می‌کند

ساختار سازمانی از باارزشترین فاکتورهای برقراری ارتباطات و استفاده بهینه از فناوری اطلاعات و ارتباطات به حساب می‌آید.

سرعت و میزان این تغییر به جایگاه هر کشور در تقسیم کار جهانی و فضای سیاسی آن وابسته است.

6- فضا و نقش متغیر مدیریت منابع انسانی

یکی از بازتاب‌های فناوری اطلاعات، جهانی شدن نیروی کار است. محیطی که مدیریت منابع انسانی می‌تواند نیروهای مورد نیاز خود را پیداکند، محصور به یک منطقه نمی‌شود و گسترده است. مدیریت سازمان‌ها در عرصه جذب و استفاده نیروی کار در سطح جهانی با مشکلات بسیاری رو به رو است.

بین المللی شدن نیروی کار و سایر فاکتورها سبب شده که ماهیت کسب و کارها، دستخوش تغییرات به شزایی کند. شرکت‌ها با استفاده از شبکه‌های ارتباطی تلاش دارند فعالیت های خود را در نقاطی از دنیا که نرخ دستمزد با آهنگی کند تر رشد می‌کند، قرار دهند مواردی از خصوصیات محیط جدید:

• کاسته شدن از مشاغل دفتری

• بیشتر شدن مشاغل به صورت حرفه ای، مدیریتی و فنی

• نیاز به آموزش مداوم

• پیمان سپاری کارها

• نظارت نشدن برکار نیروها همانند قبل، به خاطر حرفه ای شدن آن‌ها

• ضرورت ایجاد سیستم های خود کنترلی

• کاهش مخارج جذب و پرورش نیروی انسانی

بر این اساس مدیریت منابع انسانی باید رویه‌های خود را نیز تغییر دهد. رقابت در سطوح بین المللی مود بحث است. شناخت نقاط قوت و ضعف، تهدیدها و فرصت ها امکان انتخاب، استخدام، پرورش و به کارگیری نیروی مناسب را به سازمان‌ها می‌دهد. برخی از مسئولیت‌های در حال تغییر مدیریت منابع انسانی:

• به حداقل رسیدن نیروی انسانی غیرفعال و تقویت نمودن مابقی نیروها

• ایجاد زمینه دریافت آموزش‌های به روز و متواتر

• کاهش فشار روانی کارکنان

• افزایش کیفیت زندگی کاری

• عکس العمل مناسب و سریع نسبتبه تحولات

• در نظر داشتن نوآوری در محصولات تولیدی

• تشکیل تیم های تخصصی

• پرداختن پاداش و مزایا برمبنای خروجی و عملکرد گروه‌ها

• استفاده از ساعات کاری انعطاف پذیر

• همسوسازی اهداف کارکنان با اهداف سازمان

• به کارگیری روالی خاص به منظور افزایش تعهد در میان کارکنان

سخن پایانی

میزان توانایی ماندگاری سازمان‌ها در محیطی که همیشه در حال تغییر و تحول است نیازمند به کارگیری فناوری اطلاعات در سازمان می‌باشد. نقش فناوری اطلاعات در سازمان‌های امروزی به اندازه ای زیاد است که بسیاری از کارشناسان سازمان، مدیریت سازمان‌ها را به در نظر گرفتن استراتژی مرتبط با این فناوری‌ها توصیه می‌کند.

از بخش‌های مهم سازمان توسط فناوری اطاعات تاثیرپذیر است، منابع انسانی است. شیوه مدیریت بر نیروهایی که در محیط جدید هستند، زیر نظر و پوشش این فناوری قرار می‌گیرد.

برای انجام بهتر مسئولیت مدیریت منابع انسانی باید ابتدا محیط جدید که تحت تاثیر فناوری اطلاعات است را شناسایی کنیم و در ادامه بدانیم که در این محیط مدیر منابع انسانی چه مسئولیت‌هایی دارد.

مدیریت گروه مشاوره سیدی با کمک جمعی از متخصصین عرصه مدیریت و بازار با تحلیل شرایط روز بازار ایران و همراهی با متولیان اصناف در گرایش های مختلف ، مفتخر به کسب دستاوردی نو و اثربخش در زمینه های مدیریت ، برنامه ریزی پرخه فعالیت ، تحقیقات بازار و فروش یکپارچه جهت ارتقاء کسب و کار گردیده است .

هدف از خدمات این گروه مشاوره ، کمک به چرخه های اقتصاد صنایع کوچک و متوسط میباشد !

گروه مشاوره سیدی سابقه همکاری با واحدهای خدماتی و صنعتی متفاوتی را در رزومه فعالیتی و پژوهشی خود دارد. آنچه در گروه مشاوره سیدی انجام می شود، خلق ایده نو ، پرورش ایده ، ظهور ایده ، عملیاتی سازی ایده ، ایجاد کسب و کار ، رشد کسب و کار تا مرحله شکوفایی میباشد .

شماره تماس: 09-88288307-021

---