برنامه ریزی استراتژیك

به منظور ایجاد زیر ساخت های لازم و جهت گیری برای استفاده از مكانیزم برنامه ریزی استراتژیك به عنوان یكی از موثرترین رویكرد مدیریتی جایگاه ویژه در سازمان های بزرگ و كوچك پیدا نموده است.

برنامه ریزی استراتژیك

درحال حاضر اكثر پروژه های مدیریتی در سطح دنیا ماهیت برنامه ریزی داشته و واژه استراتژیك در ادبیات بسیاری از دست اندركاران مشهود است اما در سازمان های داخل كشور ما توجه و نگرش كمتری به زیر ساخت های استراتژیك شده است. به علت عدم حمـایت مناسب و درك درست در چگونگی اجراء پروژه ها، فعالیتهای انجام پذیرفته چندان موثر نبوده است.

عدم حمایت و مشاركت مدیران، درگیر نشدن كاركنان و واحدهای عملیاتی، عدم تخصیص منابع با استراتژی ها، عدم وجود دستگاه نظارتی و کنترل پیشرفت و…. از جمله موارد قابل توجه در بروز این معضل در سطح سازمانهای كشورهای در حال توسعه می باشد.

در دهه های اخیر تفكر استراتژیك مهمترین دغدغه اصلی مدیران سازمان ها بوده و حال اگر بخواهیم برنامه ریزی استراتژیك برای تحقق اهداف و ماموریت سازمان به وقوع بیانجامد، ضروریست آگاهانه و دقیق عمل نموده و تصمیم  استراتژیك را پایه ریزی کرد.

اصولاً ویژگی های افراد موفق آینده نگری آنها می باشد كه این افراد با خلق آینده و نه با پیش بینی مسیر فعالیت خود را برای شفاف، هدفمند سازی و سودمند نمودن مشخص می نمایند، اگر این ویژگی را برای سازمان ها تعمیم دهیم درخواهیم یافت كه سازمان ها درفضای رقابتی امروز در داخل كشور و یا حتی خارج از كشور نیاز به الگو و چارچوبی دارند تا اهداف سازمانی را تحقق بخشند.

برنامه ریزی استراتژیك فرآیندی است كه عموم شركتها از آن جهت هدایت و پیش برد برنامه ها و فعالیتهای خود با افق بلند مدت و در جهت دستیابی باهداف و تحقق ماموریتهای سازمانی خود بهره می گیرند.
چنانچه استراتژی بدرستی تدوین گردد و بصورت صحیح و بموقع اجراء گردد مسیر تعالی و تحقق رویاهای سازمان تحقق می یابد .

برنامه ریزی استراتژیك، با بررسی محیط خارجی و داخلی سازمان، فرصت ها و تهدیدهای محیطی و نقاط قوت و ضعف داخلی را شناسایی می كند و با درنظر داشتن ماموریت و اهداف بلند مدت سازمان و برای دستیابی بابی به اهداف از بین گزینه های استراتژیك اقدام به انتخاب استراتژی های روز می نماید.

امروزه سازمان ها با هر اندازه ای با تغییرات و تحولات سریعی مواجه می باشند و باید فعالیتهای خود را طوری برنامه ریزی و هدایت نمایند كه در محیط رقابتی موفقیت كسب نموده و تداوم حیات داشته باشند با توجه به مفهوم برنامه ریزی استراتژیك، این امر مستلزم بكارگیری از این نوع برنامه ریزی است.

سیر تكامل برنامه ریزی

از زمانی كه بشر توانست نسبت به فردای خود تفكر نماید و اهدافی را برای آینده تدوین نماید و برای زمان معینی در آینده و اهداف خود را تحقق یافته تصور نماید فرآیند برنامه ریزی آغاز گردید. در این زمینه می توان به دوره محصول گرائی و بازار گرائی و فرا صنعتی اشاره نمود برنامه ریزی روش نظامند و عقلائی بررسی آینده بوده و تا معین شود چه كاری را می توان برای نیل به آینده ای مطلوب انجام داد و چگونه می توان از آینده نامطلوب اجتناب نمود.

در تعریف ساده از برنامه ریزی:

برنامه ریزی عبارتند از ارائه طرقی برای عملیات آینده كه متضمن نتایج معین با هزینه  مشخص و در دوره زمانی معلوم است. برنامه ریزی فرآیندی است كه سازمان ها در قالب آن همه فعالیت ها و تلاش های خود در مورد وضعیت مورد انتظار راه رسیدن به آن و چگونگی طی مسیر را در یكدیگر تركیب و ادغام می كنند.

تعریف برنامه ریزی استراتژیك :

برنامه ریزی استراتژیك، ابزار مدیریتی توان مندی است كه برای كمك به شركت ها طراحی می شود تا آنها بصورت رقابتی خود را با تغییرات پیش بینی شده محیط تطبیق دهند. به ویژه فرآیند برنامه ریزی استراتژیك یك نگرش و تجزیه و تحلیل از شركت و محیط پیرامونی آن ارائه می نماید و شرایط فعلی سازمان را تشریح و عوامل كلیدی موثر بر موفقیت آنرا شناسایی می نماید.

در تعریف دیگر:

برنامه ریزی استراتژیك فرآیند تغییر سازمانی مستمر و پیچیده كه اگر ویژگیها لازم درست تركیب شوند، فرآیند برنامه ریزی سیکل موفقی را طی نموده است. حقیقت برنامه ریزی استراتژیك فرآیند ایجاد و توسعه رویه ها و عملیات ضروری برای دستیابی به آینده می باشد.

برنامه ریزی استراتژیك  فرآیندی برای بازسازی سازمان بوده و بنظر می رسد در برنامه ریزی بلند مدت اهداف و پیش بینی ها براساس فرض ثبات سازمانی است درحالی كه در برنامه ریزی استراتژیك نقش سازمان در محیط آن بررسی می شود.
برنامه ریزی استراتژیك موجب می شود تا سازمان فعالیتها و خدماتش را برای برآوردن نیازهای درحال تغییر محیط  تطبیق دهند. برنامه ریزی استراتژیك اساسا در بخش خصوصی توسعه یافته، لیكن می تواند به سازماندهی دولتی و غیر انتفاعی و جوامع و سایر نهادها كمك نماید.

برنامه ریزی استراتژیك را می توان تلاش منظم و سازمان یافته در جهت اتخاذ تصمیم و مبادرت به اقدامات نوین تعریف نمود كه موجب تحول یك سازمان می شود . در حقیقت برنامه ریزی استراتژیك فرایند ی است در جهت تجهیز منابع سازمان و وحدت بخشیدن به تلاشهای آن برای نیل به اهداف و رسالت بلند مدت با توجه به امكانات و محدودیت های درونی و بیرونی سازمان.

در یک تعریف جامع :

برنامه ریزی استراژیك را برنامه ریزی در رابطه با اهداف بلند مدت سازمان و انتخاب فعالیت لازم برای تحقق آن می توان بیان نمود.